Niby prosta sprawa, ale niejedna i niejeden z nas mają z nią kłopot. Bo czym różnią się występujące na opakowaniach produktów spożywczych terminy: "najlepiej spożyć przed" i "należy spożyć do"? Część powie, że oznaczają to samo, część, że zupełnie co innego. Kto ma rację? O tym zaraz. Dlaczego jednak pojęcia te są ważne? Bo ich rozróżnianie pozwala ratować żywność przed zmarnowaniem!
PRZED CZY DO?
OTO JEST PYTANIE!
MÓJ WYBÓR: NIE MARNUJĘ!
Według badań Banków Żywności gospodarstwa domowe odpowiadają za 60% żywności marnowanej każdego roku w Polsce. Jedzenie trafia do śmieci z wielu powodów, a jednym z nich jest data przydatności widoczna na opakowaniach produktów spożywczych. Kiedy mija, to sygnał, że żywność powinna wylądować w koszu. Ale czy na pewno?
Zapytaliśmy Polaków o to, jak istotna jest dla nich data ważności na opakowaniu, do jakiego stopnia kierują się nią podczas zakupów, a później w swoich domach.
Badanie przeprowadzono we współpracy z niezależnym instytutem badawczym Research Collective w sierpniu 2023 r., na reprezentatywnej próbie 1000 osób.
Większość badanych nie rozróżnia pojęć "najlepiej spożyć PRZED (końcem)" i "należy spożyć DO", przy czym aż 24% respondentów nie wie, czym one się różnią.
Spośród wszystkich badanych, jedynie co piąta osoba definiuje je prawidłowo.
"NAJLEPIEJ SPOŻYĆ PRZED",
A "NALEŻY SPOŻYĆ DO"
"NAJLEPIEJ SPOŻYĆ PRZED..."
"NALEŻY SPOŻYĆ DO..."
Pojęcia oznaczają to samo
Nie wiem
Pojęcia oznaczają coś innego
To data, do której produkt ma najwięcej walorów, ale można go spożyć także po tej dacie
Nie wiem
Jest to termin przydatności, po którym spożycie produktu może być niebezpieczne dla zdrowia
To data, do której produkt ma najwięcej walorów, ale można go spożyć także po tej dacie
Nie wiem
Jest to termin przydatności, po którym spożycie produktu może być niebezpieczne dla zdrowia
8 na 10 badanych sprawdza terminy przydatności do spożycia kupowanych produktów (zawsze, zazwyczaj lub sporadycznie).
CZYTAM I SPRAWDZAM!
CZY PODCZAS ZAKUPÓW SPOŻYWCZYCH ZWRACA PAN/I UWAGĘ NA TERMINY PRZYDATNOŚCI DO SPOŻYCIA?
Wcale, praktycznie nigdy
Tak, zawsze
Tak, zazwyczaj
Tak, ale sporadycznie
Co ciekawe, 2/3 osób sprawdzających terminy przydatności do spożycia produktów spożywczych, przebiera produkty na półkach, poszukując tych z dłuższą datą.
IM DŁUŻSZA DATA WAŻNOŚCI, TYM LEPIEJ
CZY ZDARZA SIĘ PANU/I PRZEBIERAĆ PRODUKTY NA PÓŁKACH, POSZUKUJĄC TYCH Z DŁUŻSZĄ DATĄ?
Nie
Tak
Jak sklepy radzą sobie z produktami, którym kończy się termin przydatności? Na przykład obniżają ich ceny. Czy jednak klienci kupują produkty z bliskim terminem przydatności i w obniżonej cenie?
Jedynie 4% osób regularnie kupuje coś z tej oferty. Istotnie częściej są to osoby w wieku 60+.
Co piąty badany sięga po tę ofertę od czasu do czasu, relatywnie częściej dotyczy to gospodarstw z najmniejszymi dochodami (30%) oraz rodzin 4+ (29%).
34% z zasady nie kupuje takich produktów. Istotnie częściej są to osoby mieszkające same (41% wskazań).
Tylko 1 na 10 osób dopuszcza możliwość zakupu produktów z tej oferty, choć jeszcze tego nie robiła.
Głównym powodem małego zainteresowania produktami o krótkim terminie przydatności jest niepewność, czy zdąży się je wykorzystać, oraz obawa, że mogą być zepsute.
CZY ZDARZYŁO SIĘ PANU/I KUPIĆ PRODUKTY ZE ZBLIŻAJĄCĄ SIĘ DATĄ PRZYDATNOŚCI PO OBNIŻONEJ CENIE?
Co czwarty respondent kupuje produkty oferowane po niższej cenie, których termin zbliża się ku końcowi.
Najczęściej kupowaną kategorią produktów jest nabiał, rzadziej wędliny, produkty suche, słodycze, warzywa, przetwory, czy świeże mięso (20-28% wskazań). Najrzadziej kupowane są dania gotowe (humusy, sushi, zestawy obiadowe).
Tak, regularnie kupuję coś z tej oferty
Nie wiem, o czym mowa, nie widziałem /-łam takich produktów w sklepie
Nie, jeszcze nie kupiłem/-łam takich produktów, ale może będę je kupować
Tak, zdarzyło mi się, ale raczej unikam ich kupowania
Nie, z zasady nie kupuję takich produktów
Tak, od czasu do czasu kupuję coś z tej oferty
SPRAWDZAM W DOMU?
Nie kontrolujemy regularnie dat ważności na produktach, które mamy w naszych kuchniach. Co druga osoba sprawdza daty dopiero w domu w momencie, gdy sięga po produkt, gdy ten jest potrzebny, a co piąta bez zastanowienia wyrzuca produkty po upływie daty przydatności.
Nie
Tak, robię to regularnie, np. raz na tydzień
Tak, ale robię to w momencie wykorzystania produktu
PRODUKT PO DACIE?
TO DO ŚMIETNIKA
Okazuje się, że co piąty z nas bez zastanowienia wyrzuca produkty, których data przydatności została przekroczona. Co drugi weryfikuje sensorycznie produkty o dłuższych terminach przydatności, pozostałe zazwyczaj wyrzuca.
Sprawdzam sensorycznie niezależnie od produktu. Jeśli produkt pachnie / wygląda / smakuje jak powinien, spożywam go.
To zależy od produktu. Produkty z krótszym terminem przydatności do spożycia, jak np. nabiał czy wędliny, raczej wyrzucam, a produkty z dłuższym terminem przydatności do spożycia, jak np. mąka, ryż, weryfikuję sensorycznie.
Od razu wyrzucam.
DLACZEGO WYRZUCAMY ŻYWNOŚĆ PO UPŁYWIE TERMINU WAŻNOŚCI?
Boję się zatrucia
Nie ufam produktom po terminie przydatności do spożycia
Takie produkty są nieapetyczne
Wolę wyrzucić i kupić świeży
Sprawdzanie przydatności poprzez np. węch jest odtrącające
Myślę, że wszystkie produkty po przekroczeniu daty przydatności nie nadają się do spożycia
Nie wiem, jak wykorzystać taką żywność
Nie umiem ocenić, czy mogę to zjeść
Rocznie w Unii Europejskiej marnuje się aż 59 mln ton żywności. Oznacza to, że statystycznie każdy z nas miesięcznie wyrzuca około 131 kg żywności. To mniej więcej tyle samo co:
ILE WYRZUCAMY?
262 BOCHENKÓW CHLEBA
2259 JAJ W ROZMIARZE M
655 KOSTEK MASŁA
655 BANANÓW
Liczby dotyczące marnowania jedzenia w Polsce również niepokoją. Rocznie wyrzuca się w naszym kraju ponad 4,8 mln ton jedzenia, z czego 60% generują gospodarstwa domowe.
Ale sytuacja powoli zmierza ku lepszemu. 7 na 10 Polaków stara się ograniczać marnowanie żywności poprzez planowanie list zakupów, prawidłowe przechowywanie jedzenia lub kupowanie tylko niezbędnych produktów
DZIAŁANIA MAJĄCE NA CELU OGRANICZENIE MARNOWANIA ŻYWNOŚCI
W celu ograniczania strat pomocne będzie również właściwe rozumienie oznaczeń na opakowaniach: najlepiej spożyć przed i należy spożyć do oraz regularne przeglądanie produktów we własnej kuchni i spiżarni pod kątem terminu przydatności do spożycia.
NALEŻY SPOŻYĆ DO
Informacja o terminie przydatności. Po upłynięciu terminu, produktu NIE NALEŻY SPOŻYWAĆ, ponieważ może być niebezpieczny dla naszego zdrowia.
Ten termin najczęściej znajduje się na produktach o krótszej trwałości, jak mięso, wędliny czy nabiał.
Nie oznacza tego samego, co należy spożyć do. To informacja o dacie minimalnej trwałości. Oznacza ona, że zaleca się spożycie produktu przed upływem konkretnej daty, jednak jej przekroczenie nie jest jednoznaczne z tym, że produkt będzie szkodliwy dla zdrowia, a jedynie może - choć wcale nie musi - stracić swoje niektóre właściwości. Tym oznaczeniem objęte są produkty suche, jak mąka, herbata czy kasze.
NAJLEPIEJ SPOŻYĆ PRZED
planowanie listy zakupów
prawidłowe przechowywanie jedzenia
ograniczenie wielkości zakupów do niezbędnych produktów
mrożenie, suszenie jedzenia, robienie przetworów
wykorzystanie resztek jedzenia np. do nowych dań
czytanie etykiet i terminów przydatności
planowanie domowego menu, posiłków z wyprzedzeniem
przetwarzanie lub wykorzystywanie czerstwego pieczywa
korzystanie z opakowań próżniowych
dzielenie się jedzeniem
JAK PRACOWAĆ Z DATAMI PRZYDATNOŚCI?
Zapamiętaj, co oznaczają terminy stojące przed datą. Jeśli masz co do nich wątpliwości, zawsze możesz sprawdzić ich znaczenie w internecie.
Zadbaj o przechowywanie produktów zgodnie z zaleceniami producenta. Jogurty, wędliny i masło wstaw do lodówki po przyjściu z zakupów. Kupiłeś /- łaś jedno opakowanie mięsa za dużo? Możesz je zamrozić. Wiesz, że nie zjesz wszystkich kupionych bułek? W tym przypadku również pomoże Ci zamrażarka.
Regularnie przeglądaj zapasy w swojej kuchni. Czasami zapominamy o tym, co kryje się na samym końcu szafki. Takie produkty można wykorzystać w pierwszej kolejności do przygotowania posiłku. Sprawdzaj też daty ważności. Nie pozwól, by jakaś minęła niepostrzeżenie.
Planuj zakupy i kupuj tylko to, czego potrzebujesz. Zapasy rób z produktów, które zdążysz zużyć zanim się przeterminują.
Ups! Herbata jest po terminie... I kasza też! Co robisz? Zanim zdecydujesz, by po prostu pozbyć się przeterminowanych rzeczy, sprawdź, czy są dobre. Użyj swoich zmysłów. Jeśli produkt dobrze pachnie i smakuje, a przy tym nie posiada oznak zepsucia, zjedz go śmiało.
Masz za dużo jedzenia? Kończy się przydatność do spożycia masła orzechowego, a Ty wiesz, że go nie zjesz? Zadzwoń do przyjaciela. Albo do mamy, siostry, wujka, kolegi czy koleżanki. Może im ten produkt się akurat przyda. Dzielenie się jest fajne!
MY W NETTO TEŻ PODEJMUJEMY DZIAŁANIA NA RZECZ NIEMARNOWANIA!
W 2022 PRZEKAZALIŚMY PONAD 2 722,5 TONY ŻYWNOŚCI, O WARTOŚCI 18,1 MLN ZŁ.
W Netto od lat wspieramy inicjatywy mające na celu ograniczenie marnowania żywności. Regularnie przekazujemy żywność o długim terminie Federacji Polskich Banków Żywności oraz Caritas. W 2022 r. w procesie przekazania żywności uczestniczyło aż 84% sklepów Netto.
576 sklepów pod szyldem Netto przekazuje żywność Federacji Polskich Banków Żywności oraz Caritas.
Angażujemy się także w szereg innych działań, których celem jest ograniczenie marnowania żywności. Co robimy w tym zakresie?
